Мацолада углерод оксидининг (СО) вақт бўйича ўзгарувчанлиги статистик тузилиши кўриб чиқилган. Тошкент шаҳрида унинг концентрацияси ўзгарувчанлигига метеорологии катталиклар (ҳаво ҳарорати, нисбий намлик, босим, тамол тезлиги) ва Куёш фаоллиги ўзгарувчанлигининг (Вольф сонлари) боглиқлиги йил ойлари функцияси сифатида тадқиқ цилинган. Метеорологик катталиклар ва СО орасида аҳамиятли корреляцияли ойлар аниқланган.
Углерод оксиди концентрацияларининг 30 йиллик (1991-2020 йй.) давр учуй тебраиши спектрлари ҳисобланган. Спектрнинг 0,5, 1, 2,8, 4, 8 ва 30 йиллик тебраиши даврли бош ташкил этувчилари анихранган. Угчерод оксиди концентрацияси ва кўрилаётган метеорологик катталиклар ҳамда Вольф сонлари орасида сабаб богланиши тадқиқ қилинган. Тошкент шаҳрида метеорологик катталиклар ва СО концентрацияси ўзгаришлари орасида сабаб боглиқлигининг мавжудлиги, Куёш фаоллиги билан эса боглицликнинг йўқлиги аниқланган.
Alautdinov M. Zagryaznenic atmosfcmogo vozduha oksidom uglcroda i ego rasprostrancnic po territorii goroda Tashkenta za izbrannyi [Pollution of atmospheric air with carbon monoxide and its spread over the territory of Tashkent city for the selected period] // Vodnye resursy aridnyh regionov v usloviyah izmeneniya klimata: problem i ih resheniya. - 2023. - PP. 59-62. (in Russian)
Arushanov M.L Practichcskic voprosy ispolzovaniya vcivlct-prcobrazovaniya v mctcorologii [Practical issues of using wavelet transform in meteorology]. - Tashkent: NIGMI, 2015. - 50 p. (in Russian)
Arushanov M.L., Korotaev S.M. Prichinnyi analiz i ego primenenie dlya izucheniya fizicheskih processov v atmosfere [Causal analysis and its application to the study of physical processes in the atmosphere] И Mctcorologiya i Hydrologiya, 1994. -№6. - PP. 15-22. (in Russian)
Bokov V.N., Vorobyov V.N.. Sarvirova E.V. Vliyanie izmencchivosti vetra na vnutrigodovoe raspredelenie atmosfemyh primesei v Sankt-Peterburge [Influence of wind variability on the intra-annual distribution of atmospheric impurities in St. Petersburg] // Uchenie zapiski RGGMU. 2006. - № 3. - PP. 95-103. (in Russian)
Jenkins G., Watts D. Spektralnyi analiz i ego prilojeniya [Spectral Analysis and Its Applications]. - M.: Mir, 1972. - 287 p. (in Russian)
Zobnina Yu. V. Otravlenie monooksidom ugleroda (ugamim gazom) [Carbon monoxide poisoning (carbon monoxide)]. - SPb.: Tactic-Studio, 2011. - PP. 8.-86. (in Russian)
Sozontova A.N., Pepina L.A. Zasgryaznenie atmosfcmogo vozduha avtomobilno-dorojnym komplcksom [Pollution of atmospheric air by the automobile and road complex] // Alfabuild, 2017. - № 1 (1). - PP. 99-110. (in Russian)
Inagamova S.I., Mukhtarov T.M. Osobennosti sinopticheskih processov Srednei Azii [Features of synoptic processes in Central Asia]. - Tashkent: SANIGMI, 2002. - 485 p. (in Russian)
Korotaev S. M.. Morozov A. N. Nclokalnost dissipativnyh processov - prichinnost i vremya [Nonlocality of dissipative processes - causality and time]. - M.: Fizmatlit, 2018. - 212 p. (in Russian)
Lyudchik A.M., Melnik E.A., Pavlenko P.N. Antropogennoe zagryaznenie vozduha oksidom ugleroda i oksidami azota v gorodah Belarusi [Anthropogenic air pollution with carbon monoxide and nitrogen oxides in the cities of Belarus]. - Minsk: IVC Minfina, 2022. - PP. 155-158. (in Russian)
Hairullina G.R., Astafieva N.M. Kvazidvuhlctnic kolcbaniya v anvosfcrc Zemli [Quasi-biennial oscillations in the Earth's atmosphere]. - M.: IKI, 2011. - 60 p. (in Russian)
Arushanov M.L., Alautdinov M. Determination of variations in sulfur dioxide by variations in solar activity / Nauka i innovatsii. Material! mejdunarodnogo nauchnogo foruma: Moskva, 26 sentyabrya, 2024. -PP. 212-218.
Zagryazneniye atmosfemogo vozduxa i zdorove cheloveka. URL: https:www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/ambient-(outdoor)-air-quality-and-health
Mualliflik huquqi (c) 2025 М Арушанов, М Алаутдинов (Автор)
Ushbu ish Creative Commons Attribution 4.0 Worldwide.